Η δόμηση της σχέσης γονέα -παιδιού στην αναπηρία!

Η δόμηση της σχέσης γονέα -παιδιού στην αναπηρία: πως η αναπηρία του παιδιού επηρεάζει την ποιότητα ζωής της οικογένειας.

Σε λίγες μέρες, στις 3 Δεκεμβρίου, είναι η παγκόσμια ημέρα Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες ( Ικανότητες). Πριν από λίγες μέρες στον νομό Πιερίας, ένα τραγικό συμβάν συντάραξε το πανελλήνιο. Υπάρχουν πολλές ακόμα «τέτοιες ιστορίες» σε όλη την χώρα. Εμείς, ως VIVEREMAG και οι δύο καταξιωμένες ψυχολόγοι, με αυτό το άρθρο, θέλουμε να δώσουμε μία μικρή βοήθεια σε όλους έχουν ανάγκη.

Ως αναπηρία ορίζεται μια κατάσταση που διαρκεί από τρεις μήνες και περισσότερο και επηρεάζει τη λειτουργικότητα του ατόμου στους διάφορους τομείς της καθημερινότητας του. Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας ως ΑΜΕΑ ορίζονται τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια δύναται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους σε ίση βάση με τους άλλους.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έντονη ανάγκη να αναγνωρισθεί η σημασία της σχέσης γονέα-παιδιού στην κοινωνικό-συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού με αναπηρία. Για να ορίσουμε την σημαντικότητα ή μη αυτής της σχέσης πρέπει να αναρωτηθούμε δυο πράγματα. Πώς και πότε η σχέση ανάμεσα στο γονέα και το παιδί δημιουργεί σημαντικές διαφορές στην ανάπτυξη του παιδιού με αναπηρία και πως η συμπεριφορά του ίδιου παιδιού επηρεάζει την φυσική εξέλιξη της σχέσης αυτής.

Σύμφωνα με έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί φάνηκε πως, όταν υπάρχει μια υπεύθυνα ανταποδοτική σχέση ανάμεσα στους δύο πόλους (γονέας- παιδί), αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μεγαλύτερης εμπιστοσύνης και αυτοπεποίθησης από πλευράς γονέα σε σχέση με το γονεϊκό του ρόλο. Επιπλέον, η ανταποδοτική αυτή σχέση επηρεάζει θετικά την αντίληψη του ίδιου του παιδιού για την αναπηρία, ενώ δημιουργεί καλύτερη πρόγνωση στην αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων που σχετίζονται με αυτή.

Συναισθηματικές δυσκολίες του παιδιού με αναπηρία

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ωστόσο ότι οι φυσικές δυσκολίες του παιδιού επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο την ανάπτυξη της σχέσης, ανάλογα με το είδος της αναπηρίας, η οποία έχει άμεσο αντίκτυπο και στην ψυχική υγεία του ίδιου του παιδιού. Συγκεκριμένα τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσουν είναι:

· Δυσκολίες στην έκφραση του συναισθήματος

· Δυσκολίες στην κατανόηση και ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων

· Δυσκολίες στην επικοινωνία και στην κοινωνική προσαρμογή

· Δυσκολίες στην αυτοεξυπηρέτηση και την αυτονομία του

· Γνωστικές δυσκολίες

· Έντονα χειριστικές συμπεριφορές

Είναι σαφές να αντιληφθούμε, πως ανάλογα με τη φύση της αναπηρίας, μπορεί να υπάρχουν όλες η μερικές από τις παραπάνω δυσκολίες. Ωστόσο, ο όποιος περιορισμός στην λειτουργικότητα του παιδιού μπορεί επιφέρει:

· έντονο στρες

· χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αυτοπεποίθηση

· συναισθήματα άρνησης ή μη αποδοχής της κατάστασης

· έντονα αρνητικά συναισθήματα για τον εαυτό ή για τους άλλους

Για το λόγο αυτό ή σχέση μεταξύ γονέα παιδιού είναι σημαντική και καθοριστική για την ανάπτυξή του. Το παιδί από την πλευρά του δημιουργεί μια συγκεκριμένη συνθήκη διάδρασης με τον γονέα και επηρεάζει το πως αυτή λειτουργεί μέσα στην οικογένεια.

Πως όμως επηρεάζεται ο γονέας από την αναπηρία

Από την πλευρά του ο γονέας, που βρίσκεται αντιμέτωπος με την αναπηρία έχει να διαχειριστεί ένα σύνολο δυσκολιών. Οι δυσκολίες αυτές σχετίζονται με την φροντίδα του παιδιού, την εικόνα της οικογένειας προς το εξωτερικό περιβάλλον και την αντιμετώπιση των προσδοκιών του γονέα σε σχέση με τον γονεϊκό του ρόλο και το παιδί. Συγκεκριμένα ο γονέας έρχεται αντιμέτωπος:

· Ενοχές

· Άγχος

· Μη αποδοχή της κατάστασης

· Έντονα αρνητικά συναισθήματα

· διαφοροποιήσεις της ποιότητας ζωής

Όλα αυτά συνθέτουν ένα συγκεκριμένο περιβάλλον και επιδρούν στη σχέση με το παιδί.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς:

· Ξεκάθαρα όρια

· Αποδοχή της κατάστασης

· Συνεπεία επιμονή και σταθερότητα

· Ανάπτυξη της ενσυναίσθησης

· κατανόηση των αναγκών του παιδιού

· κοινές δραστηριότητες με το παιδί

· κοινή γραμμή ανάμεσα στους γονείς αλλά και μεταξύ γονέων και φροντιστών του παιδιού

· Συνεργασία με ειδικούς ψυχικής υγείας

Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε σε σχέση με την αναπηρία, παρά τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες το κάθε ατόμου ή της κάθε οικογένειας είναι πως η αναπηρία δεν είναι το παιδί αλλά ένα στοιχείο του. Δεν απαρτίζει ολόκληρη την προσωπικότητα του και είναι επιλογή του καθενός το πόσο αυτή θα επηρεάζει το χαρακτήρα και την συμπεριφορά του. Αν καταφέρουμε ως άτομα αλλά και ως περιβάλλον να αντιληφθούμε την αναπηρία ως ένα κομμάτι του εαυτού, αυτό θα βοηθήσει στην κατανόηση, την αποδοχή και την καλύτερη ποιότητα ζωής και για τις δύο πλευρές.



Γούτσιου Ευανθία                                                                            Σαββίδου Ελένη
Ψυχολόγος MS.c.                                                                             Bsc Psychology,
                                                                               MSc. Clinical and Community Psychology